Diverse partijen hebben na dit studieproject een intentieverklaring ondertekend, waarin de steun wordt uitgesproken om verder te onderzoeken hoe een optimale grensoverschrijdende spoorinfrastructuur gerealiseerd zou kunnen worden. De intentieverklaring is ondertekend door:
• Federale Overheidsdienst Mobiliteit & Vervoer
• Het Nederlandse Ministerie Infrastructuur en Waterstaat
• Het Vlaamse departement Mobiliteit & Openbare Werken
• Provincies Zeeland en Oost-Vlaanderen
• Gemeente Terneuzen
• Stad Gent
• Prorail
• North Sea Port
Deelnemende partijen
Het studieproject
In het studieproject zijn elf studies uitgevoerd in de periode 2017-2020. Drie clusters aan studies zijn afgerond, waarmee er zicht is op de knelpunten in het spoornetwerk alsook op de haalbaarheid en technische uitvoerbaarheid van de meest logische oplossingsrichtingen. Er is een Maatschappelijke Kosten-batenanalyse (MKBA) uitgevoerd en er is onderzocht hoe de investeringen kunnen bijdragen aan optimaal functionerende Europese spoorcorridors: North Sea Mediterranean, Rhine Alpine en North Sea Baltic. Tot slot zijn de financiële studies naar passende aanbestedingsvormen en Europese bekostigings- en financieringsmogelijkheden afgerond.
Studie 1: Vervoers- en capaciteitsanalyse
Studie 2: Risico- en gevoeligheidsanalyse
Studie 3: Studie naar technische aspecten
Studie 4: Landgebruik en ruimtelijke ordening
Studie 5: Geotechnisch bodemonderzoek
Studie 6: Milieueffectbeoordeling
Studie 7: Grensoverschrijdende analyse van maatschappelijke kosten en baten
Studie 8: Studie naar personenvervoer per spoor
Studie 9: Onderzoek naar spoortrajecten op North Sea Mediterranean en Rhine Alpine corridors
Studie 10: Financiële studie over PPP-aanpak en DBFME
Studie 11: Financiële studie over EIB-financiering
Techniek en omgeving
Studies 3 t/m 6 zijn in één onderzoekscluster uitgevoerd. In februari 2019 is het eindrapport daarvan opgeleverd. Deze studies, uitgevoerd door Arcadis, hebben betrekking op de techniek en omgevingsaspecten van mogelijke oplossingsrichtingen. In de studies zijn de haalbaarheid, effecten en risico’s bepaald van de volgende infrastructurele elementen:
- Noordelijke aansluiting Zandeken & uitbreiding bundel Zandeken
- Gelijktijdigheid Wondelgem
- Zuidoostboog bij de Sluiskilbrug
- Spoorverbinding tussen Axel en Zelzate
- Spoorverdubbeling tussen Wondelgem en Zandeken
- Noordwestboog bij de Sluiskilbrug
In de technische studies is naar de individuele infraelementen gekeken, zonder hun onderlinge samenhang. Het onderzoek is bedoeld om de kosten, effecten en haalbaarheid van deze maatregelen inzichtelijk te maken. Op basis van de MKBA, die in de volgende fase wordt uitgevoerd, kan worden bepaald op welke maatregelen, in welke combinaties en met welke prioriteit daadwerkelijk wordt ingezet.
Management samenvatting rapportage Arcadis Rail Ghent Terneuzen.pdf
Potentieel personenvervoer
Uit de studie, van ingenieursbureaus Goudappel en Coffeng, blijkt dat het reizigerspotentieel via het spoor tussen Gent en Terneuzen vergelijkbaar is met soortgelijke grensoverschrijdende regionale spoorlijnen. Uit de studie blijkt dat de spoorlijn tussen Gent en Terneuzen een dubbele functie heeft: als voorstadsnet van Gent ter ontsluiting van onder meer de nabije woonkernen Oostakker, de Kanaaldorpen en Zelzate en als ontsluiting van de haven. Om daadwerkelijk het potentieel aan werknemers van het havengebied over te brengen, zijn verdere flankerende maatregelen nodig. Algemeen gesproken bestaat er een potentieel van 2 à 3.000 ritten (personen) per dag, ofwel 700.000 tot meer dan 1.000.000 ritten per jaar.
Rapport studie 8: Goudappel Coffeng potentieel personenvervoer.pdf
Vervoers- en capaciteitsanalyse
Eind maart 2018 is studie 1 'Vervoers- en capaciteitsanalyse' afgerond. In deze studie is door Movares en Transport & Mobility Leuven onderzocht met welke groei van het spoorvervoer in de periode tot 2030 rekening moet worden gehouden. Vervolgens is onderzocht wat de capaciteit is van het bestaande spoorwegnetwerk in het havengebied en met welke maatregelen de verwachte groei kan worden opgevangen. Uitgaande van de huidige infrastructuur blijken uit de simulatie in het realistische scenario de volgende knelpunten:
- Er is onvoldoende capaciteit tussen Terneuzen en Axel
- Er is nauwelijks voldoende capaciteit op de Sluiskilbrug
- Het enkelsporige baanvak ten noorden van Wondelgem is een knelpunt
- Het emplacement Gent-Zeehaven is krap
- Het emplacement Terneuzen-Zuid is te klein
- De gebruikswaarde van het spoor in Zeeuws-Vlaanderen is beperkt door veel stops, een lage snelheid en geen avondopening
- Er worden toekomstige beperkingen verwacht (m.n. in NL) rondom geluid en externe veiligheid
In de studie is ingezoomd op de mogelijke oplossingsrichtingen. Indien er een verbinding tussen Axel en Zelzate wordt gerealiseerd vervallen diverse knelpunten: er is geen probleem meer tussen Axel en Terneuzen, ook niet op de Sluiskilbrug, er is een evenwichtiger verdeling over de west- en oostoever waardoor ook het baanvak ten noorden van Wondelgem geen knelpunt is. Er ontstaat een redundant netwerk met een hogere betrouwbaarheid van het spoorvervoer.
Grensoverschrijdende Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse (MKBA)
Eind 2019 is studie 7 ‘De maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA)’afgerond. In deze studie is door Transport & Mobiliteit Leuven de MKBA van mogelijke investeringen in de spoorinfrastructuur in de Kanaalzone Gent-Terneuzen onderzocht. Uitgaande van een nulalternatief (de referentiesituatie zonder nieuwe projecten) zijn in de MKBA meerdere oplossingsrichtingen geanalyseerd. De oplossingen worden gecombineerd met de verwachte groei voor de economie en het spoorvervoer. De analyse is uitgevoerd voor twee scenario’s: een scenario van lage economische groei en daaruit volgende vervoersvraag, en een scenario van hoge economische groei en vervoersvraag.In dezeMKBA zijn acht combinaties van maatregelen opgenomen.De analyse van de effecten van deze combinaties van maatregelen is grotendeels gebaseerd op de capaciteitsanalyse, die door Movares is uitgevoerd (studie 1). De elementen Axel-Zelzate, Zuidoostboog brug Sluiskil en Noordelijke aansluiting Zandeken of een combinatie daarvan, scoren het hoogst in de verhouding kosten en baten.
Inpassing in Europese corridors
In september 2019 is studie 9 ‘Rail freight corridors’ afgerond. In deze studie is door Ecorys, op basisvan uitgangspunten, onderzoek gedaan naar de functie die North Sea Port in logistieke en productienetwerken heeft. Aanbevelingen worden gedaan om die positie/functie verder uit te bouwen binnen deze corridors.
Financiële studie naar een PPP benadering en DBFME
In mei 2020 is studie 10 ‘Financial study on PPP approach and DBFME’ afgerond. In deze studie is door Rebel onderzoek gedaan naar de wijze van contracteren en realiseren van het project. In deze studie is gebruik gemaakt van elementen van de Publiek-Private Comparator (PPC) methodiek. Onderzocht is of het aanbesteden en vervolgens realiseren van het project met alternatieve contractvarianten tot financiële meerwaarde kan leiden, dit in vergelijking met de “traditionele” manier waarop het project normaliter zou worden gerealiseerd.
Rapport studie 10: Financial study on PPP approach and DBFME.pdf
Financiële studie naar Europese bekostigings- en financieringsmogelijkheden
In mei 2020 is studie 11 ‘Financial study on EIB funding’ afgerond. In deze studie is door Rebel inzicht gegeven in de mogelijkheden van bekostiging door de Europese Unie en financiering door de EIB, waaronder European Fund for Strategic Investments (EFSI) en CEF.